در گذشته یکی از مهم ترین چالش های صنعت گردشگری ایران عدم برخورداری از سیاست و مکانیزم مدون در بخش اطلاع رسانی و تبلیغات در بازارهای هدف بود. چالش اطلاع رسانی و تبلیغات در سطحی بود که غالب مردم خودمان نیز از ظرفیت های گردشگری کشور بی اطلاع بودند.
هر چند در سال های اخیر با ورود شبکه های مجازی و حضور فعالان نو اندیش در بازار گردشگری، این صنعت جای خود را بر روی شبکه های مجازی و البته رسانه ملی باز نمود. اما امروز معرفی ظرفیت های گردشگری ایران در بازارهای هدف چالش این صنعت نمی باشد زیرا با ظهور ابزارها و مکانیزم های بیشمار در عرصه رسانه، اطلاع رسانی و تبلیغات قطعا می توان به بهترین شکل فرصت ها و ظرفیت های گردشگری ایران را به بازارهای هدف معرفی نمود.
امروز بیش از پرداختن به چگونگی بدست آوردن بازار های هدف، نیازمند به رفع چالش های پیش روی این صنعت با نگاه مهندسی و تدوین سیاست های نوین بر روی سرفصل های ذیل می باشیم:
1- فرهنگ سازی در راستای تعامل با گردشگران خارجی
امروز در برخی شهرها شاهد رفتارهای نامتعارف و بی قاعده از سوی مسئولین و مردم با گردشگران خارجی هستیم رفتارهایی که بعضا باعث ایجاد ذهنیت های غیر منصفانه از سوی توریست های خارجی نسبت به جامعه ایرانی می شود و این ناهنجاری های رفتاری نشانی از چالش فرهنگی در تعامل با گردشگران و ضرورت فرهنگ سازی در این راستا می باشد.
اولویت عبور از این چالش، فرهنگ سازی در سطح مسئولین محترم استان ها و شهرستان ها است که مناسب ترین و قاطعانه ترین روش و بستر ساز فرهنگی، سیاسی و اجتماعی در این حوزه تعامل متولیان فرهنگی و گردشگری با ائمه جمعه استان ها و شهرستان ها میباشد. امام جمعه به عنوان شخصیتی نافذ و مورد وثوق جامعه سیاسی و اداری و آحاد مردم هر شهرستان، نقش اساسی و محوری می تواند در این راستا ایفا کند.
حاکمیت ها در جایگاه اولیای یک جامعه می باشند و در نتیجه تا مسئولین امر پذیرای یک جریان اجتماعی بخصوص نباشند، نمی توانیم انتظار خروجی رفتاری مناسبی از متن آن جامعه داشته باشیم.
مسئولین و مردم ما باید به این باور برسند که هر ایرانی در مقابل میهمانان خارجی حکم سفیر فرهنگی و اجتماعی کشورمان را دارد و مسئولین و هم وطننان ما بر مبنای دین مبین اسلام و سنت ائمه معصومین(ع)، صرف نظر از گرایش های ملیتی، عقیدتی، سیاسی، نژادی و قومی موظف هستند تمام تلاش خود را بکار بنند تا بر اساس مبانی دینی و منافع ملی با ارائه شایسته ترین میزبانی، زیبا ترین ذهنیت را نسبت به فرهنگ ایرانی-اسلامی در ذهن توریست خارجی ایجاد کنند و با رفتار و مهمان نوازی ایرانی-اسلامی خود چنان کنند که در باور میهمان نگنجد.
2- توسعه همه جانبه زیر ساخت های گردشگری
گردشگر به محض ورود به منطقه گردشگری نیازمند به بهره مندی از زیر ساخت های لازم جهت دریافت خدمات می باشد. زیر ساخت های حمل و نقل، بهداشت، امنیت، اقامت، غذا و نوشابه از جمله زیر ساخت هایی هستند که اکنون اغلب مناطق توریست پذیر کشور از این امکانات بطور جامع و کیفی بهره مند نمی باشد.اکتفا به گذاشتن چند آجر روی هم و استخدام یک فرد بی تجربه و آموزش ندیده جهت ارائه سرویس نمی تواند از مصادیق ایجاد زیر ساخت گردشگری محسوب شود.
متاسفانه نگاه دولت ها به ایجاد زیر ساخت های گردشگری نگاه آمار سازی است؛ آمار های پوشالی که آثاری از واقعیت مورد انتظار را نمی توان در آن پیدا نمود.
کشور ما از گردشگری انتظار درآمدزایی و اشتغال زایی را دارد و لازمه و مقدمه درآمدزایی و اشتغال زایی در این حوزه ایجاد تاسیسات پایدار و زیر ساخت های گردشگری مطابق با انتظارات روز دنیا است. ارائه سرویس مطابق با انتظارات روز، قطعا نیازمند به ورود نهاد متولی گردشگری با رویکرد نظارتی-حمایتی است.
البته نباید از این مبحث غافل شد که 50 درصد ماهیت یک زیر ساخت وابسته به سطح خدمات آن است و امروز یکی از چالش های مهم مدیران تاسیسات گردشگری عدم برخورداری از نیروی انسانی متخصص می باشد. آموزش و پرورش نیروی انسانی متخصص و وفادار به کارفرما و در سوی مقابل آن پرورش کارفرمایان حامی کارگر، چالشی پنهان در عرصه گردشگری است که نیازمند به ایجاد ساز و کار های مناسب و پیگیری از سوی دولت میباشد.
لزوم کامیابی بخش خصوصی حمایت های معنوی و مادی دولت را می طلبد و دولت باید حس مسئولیت پذیری، پیگیری و نظارت خود را بیشتر تقویت کند.
3- اولویت گذاری در توسعه گردشگری خارجی
در این ارتباط دو نکته حائذ اهمیت است ابتدا آنکه مسئولین امر، معنای توسعه گردشگری را صرفا در گردشگری داخلی نبینند و دوم آنکه گردشگری خارجی را صرفا در چارچوب ورود زائر نگاه نکنند.
باید به این باور رسید، زمانی می توانیم از گردشگری به عنوان یک صنعت درآمد زا و اشتغال زا انتظار جانشینی او در صنایع نفت و گاز و خودنمایی در اقتصاد ملی را داشته باشیم که نگاهمان را صرفا به گردشگری داخلی و ورود زائر معطوف نکنیم
امروز اولویتمان باید در هدف گیری بازار های پول ساز گردشگری باشد نه بازارهایی که به نون شب شان محتاج هستند. بی تردید گردشگر داخلی و گردشگر زائر به تنهایی برای کشور نمیتواند نون و آب شود.
گردشگری داخلی صرفا باعث گردش پول در داخل کشور است و آورده و افزونی ارزی برای کشور نخواهد داشت. از سوی دیگر تمرکز روی ورود زائر بی تردید نمیتواند درآمدی برای کشوری پر هزینه مثل ایران را به همراه داشته باشد زیرا بازار های محدودی را شامل می شوند و زائرین جزو آن دسته گردشگرانی هستند که از سطح توانمندی مالی بسیار پایینی برخوردارند و نمی توانند به عنوان یک گزینه برای افزایش درآمدهای ملی محسوب شوند.
امروز گردشگری به عنوان دومین صنعت پول ساز و تمیز ترین صنعت اشتغال زای جهان شناخته شده که در کشور ما حداقل بهره برداری از آن صورت می گیرد.
4- لزوم پویایی سازمان متولی گردشگری در جذب سرمایه های جاری
اکثر فعالان اقتصادی و قشری که از توانمندی اقتصادی مناسبی برخوردار هستند هیچ گونه اطلاعی از بسته های حمایتی دولت و توجیحات اقتصادی این صنعت و عطش سرمایه گذاری در بخش گردشگری را در اختیار ندارند.
سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری باید با برگزاری جلسات رسانه ای، نشست های خبری، برگزاری همایش ها و سمینارها و جلسات و لابی گری های اختصاصی با فعالان اقتصادی در سایر اصناف؛ بسته های حمایتی خود را به اطلاع مخاطب برساند و اقدام به تشویق علاقه مندان به حضور در عرصه گردشگری نماید.
هر چند قبلا اقداماتی در این خصوص در قالب نمایشگاه ها و سمینارها صورت گرفته لیکن خروجی لازم را نداشته لذا ضروری است ضمن تدوین بسته های جدید حمایتی، با بکار گیری روش های کارآمد تر و موثر تر ، اقدام به تعامل با مخاطبان و فعالان اقتصادی نماید.
بی تردید بدون در نظر گرفتن محورهای فوق الاشاره نمی توانیم انتظار پویایی، رشد و تعالی دومین صنعت پول ساز و تمیز ترین صنعت اشتغال زای جهان را در کشورمان داشته باشیم.
گردشگری مکانیزمی بی هزینه و در حین حال درآمد زا در راستای معرفی ظرفیت های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی در عرصه بین المللی است؛ فرصتی است تا در فضایی مصداقی و بصری به جهان متذکر شویم که ایرانی هرگز تهدیدی بر علیه امنیت ملی هیچ کشوری نیست بلکه ملتی تعامل گرا و صلح طلب است که در طول تاریخ بارها خود قربانی تروریسم و استعمار گری بوده؛ گردشگری فرصتی است تا گردشگران را با سرزمین میرزا کوچک خان که طعم استعمار را چشیده و با خلیج فارس که طعم تجاوز و جنگ طلبی را با قربانی شدن 290 مسافر تجربه کرده و با خرمشهر، ارس و کارون که رنگ مقاومت را بر تن کرده آشنا نماییم؛ گردشگری فرصتی است تا مهرورزی، مهمان نوازی و تعامل گرایی مردم این سرزمین را در کنار آرامگاه کوروش کبیر؛ مبارزه با استعمار و منش سیاسی را در باغ فین کاشان و تاریخ ادبی مان را در جوار حافظ شیرازی به جهانیان معرفی کنیم.
هیوا کیارسی؛ کارشناس گردشگری
