شهر بلقیس، یکی از بزرگترین بناهای خشتی و گلی ایران است که در ۳ کیلومتری جنوب غرب شهر کنونی اسفراین قرار گرفته است. وسعت این شهر بالغ بر ۱۸۰ هکتار می‌باشد که از یک مجموعه آثار شامل بقایای ارگ و خندق پیرامون آن، شارستان شامل: برج و بارو، مقبره شیخ آذری، ویرانه‌های معروف به منار تپه (مسجد جامع)، کوره سفالگری، آب انبار، بازار، کاروانسرا، بنای معروف به یخدانها و یک گورستان وسیع در نزدیک دروازه شرقی تشکیل شده است. سالم ترین و همچنین برجسته ترین اثر بافیمانده از بقایای شهر بلقیس، ارگی است که دارای 29 برج به ارتفاع حدود 11 متر است و جزو بزرگترین قلعه های باستانی ایران به شمار می رود و دارای سازه بزرگ خشتی و چینه ای و با وسعتی حدود 51 هزار مترمربع است. همچنین در اطراف ارگ یک خندق وسیع وجود دارد که نفوذ ناپذیری قلعه را دشوارتر می ساخته است.
از لحاظ قدمت، با استناد به متون تاریخی قبل از اسلام، بلقیس آباد و شکوفا بوده و در سال ۳۱ هجری توسط مسلمانان فتح شده و طبق یافته‌های باستان شناسان، قدیمی ترین استقرار در این شهر تاریخی که تاکنون شناسایی شده مربوط به اواخردوره ساسانی – صدر اسلام است و زندگی در آن تا پایان دوره صفوی به طور مداوم جریان داشته است.
