با وجود آنکه سردی روابط میان آنکارا و مسکو فرصت مناسبی برای ایران بود تا بتواند در صدد جذب گردشگران روس باز مانده از سفر به ترکیه برآید اما آنچه تاکنون حاصل شده است تنها قانع شدن به جذب تعداد اندکی از گردشگران فرهنگی روس است که قطعا جذب آنها نیز زمان بر خواهد بود.
با وجود آنکه لغو سفر روس ها به ترکیه امیدی تازه برای توسعه گردشگری ایران بوجود آورد اما نتوانستیم از این موقعیت بهره لازم را بریم و در نهایت امر سایر مقاصد دیگری همچون آذربایجان جایگزینی برای سفر 4 میلیون گردشگر روس بازمانده از سفر به ترکیه شدند.
سالهاست گردشگری ایران بر سر انتخاب بازارهای سفر با چالش هایی روبه روست. چنانکه در این راستا شاهد عقد تفاهم نامه های متعدد با کشورهای مختلف هستیم. تفاهم نامه هایی که بیشتر آنها در حد یک تفاهم نامه باقی می مانند و راه به جایی نمی برند و همچنان آمارهایی که از سوی مسئولان اعلام می شوند از ورود 5 میلیون گردشگر حکایت می کنند این درحالی است که آنچه باید در چشم انداز سال 1404 محقق شود ورود 20 میلیون گردشگر در سال است که تا رسیدن به چنین رقمی راه طولانی در پیش داریم.
در این راستا، جذب گردشگران روس (که به دلیل حادثه سقوط هواپیمای نظامی روسیه سبب قطع رابطه و اعمال تحریم‌های گسترده مسکو علیه آنکارا شده بود) که از سفر باز مانده بودند نقطه امیدی برای توسعه گردشگری ایران شد. از این رو گروهی از آژانس داران و مسئولان گردشگری ایران عازم روسیه شدند تا به رایزنی بپردازند اما آنچه از این جلسه حاصل شد گسترش و توسعه تورهای خروجی به سوی روسیه بود. با این وجود، از گردشگران روس خبری نشد.
حال نیز پس از ماه‌ها سردی روابط میان آنکارا و مسکو که فشار بی سابقه‌ای بر گردشگری ترکیه اعمال کرد، در پی ارسال نامه رییس جمهور ترکیه که حاکی از ابراز تاسف از حادثه سقوط هواپیمای نظامی روسیه بود، روسیه درنخستین گام برای برقراری رابطه تحریم سفر به ترکیه را لغو کرد و آژانس‌های مسافرتی ترکیه در روسیه که تاکنون از فروش بسته‌های مسافرتی به ترکیه منع شده بودند، کار خودرا از سر گرفتند.
با وجود آنکه لغو این تحریم ها فضایی برای تنفس گردشگری ترکیه است اما نباید فراموش کرد که ترکیه همچنان تحت فشار گروه‌های تروریستی است. بااین وجود ترکیه از جمله نخستین مقاصد سفر روس ها به شمار می رود و قطعا" در روزهای آتی شاهد گسترش روابط گردشگری بین روسیه و ترکیه خواهیم بود.
در این میان این سوال مطرح می شود که ایران تا چه اندازه توانسته است از موقعیت به دست آمده برای معرفی جاذبه ها و جذب گردشگران روس استفاده کند؟
" علی باقر نعمتی" مدیرکل بازاریابی و تبلیغات گردشگری دراین خصوص به خبرنگار گردشگری CHN گفت: «طی یکسال گذشته در حوزه انعقاد قرارداد، حضور در نمایشگاه ها و تسهیل روادید تلاش فراوانی برای جذب گردشگران روس داشتیم. حتا پیشنهاد امضای سندی برای لغو روادید ورودی را به روس ها داده ایم. در این راستا بخش های گردشگری روس ها نیز موافق این امر هستند و لازم است موافقت و همکاری سایر بخش ها را جذب کنند و این روند در حال انجام است.»
او ادامه داد: «در خصوص نمایشگاه نیز می توان گفت هم روسها حضور فعالی در نمایشگاه گردشگری تهران داشتند هم ما حضور فعالی در نمایشگاه گردشگری روسیه داشتیم ضمن آنکه ایران یک نمایشگاه اختصاصی نیز در اوایل شهریور ماه در مسکو خواهد داشت اما واقعیت این است که بالاخره جذب گردشگران روس دو مقوله دارد.»
نعمتی درباره این دو مقوله یادآور شد: «یک بخش سلیقه روس هاست که ما نمی توانیم همه آن سلیقه ها و نیازمندی هایشان را تامین کنیم و یک بخش نیز به گردشگران فرهنگی روسیه باز می گردد که گردشگران طبقه متوسط روس را در بر میگرد و مورد توجه ما نیز هست.»
به گفته او، گردشگران فرهنگی یک بخش خاص از جامعه روس را تشکیل می دهند و ارتباط گیری و جلب رضایت آنها و جذب آنها کمی متفاوت تر از جذب گردشگران انبوه در روسیه است. چنانکه گردشگران انبوه روسیه با تبلیغ ساحل و تبلیغات تلویزیونی به راحتی جذب می شوند این درحالی است که تامین سلیقه گردشگران فرهنگی روسیه و برقراری ارتباط با آنها به زمان بیشتری نیاز دارد و ما نیز بر این قشر تمرکز کرده ایم.»
مدیرکل بازاریابی و تبلیغات گردشگری درخصوص بررسی سلیقه فرهنگی گردشگران روس گفت: «سلیقه این قشر که مشخص است. آنها به دنبال تاریخ، میراث فرهنگی آداب و رسوم و... توجه می کنند. با این وجود آمار دقیقی از تعداد گردشگران فرهنگی روس نداریم اما احتمالا همانند سایر جوامع حدود 10 تا 15 درصد جامعه روس را گردشگران فرهنگی تشکیل می دهند.»
البته نعمتی معتقد است: «هرچند ممکن است تعداد گردشگران فرهنگی روس محدود و کم باشد اما بازار خوبی برای ایران است چه از نظر اثرگذاری و نزدیکی دو کشور و چه از نظر فرهنگ سازی و دیپلماسی عمومی، توسعه گردشگری بسیار موثر خواهد بود. از نظر هزینه کرد نیز به طور عموم گردشگران فرهنگی اهل هزینه کردن هستند و می توانند برای ایران درآمدزایی داشته باشند.»
باید توجه داشت که طی سال 2014 حدود چهل و چهار میلیون گردشگر روس به کشورهای مختلف سفر کرده اند که ایران به عنوان یک کشور همسایه باید بتواند بین 3 تا 5 درصد این گردشگران، یعنی حدود یک تا دو میلیون نفر را جذب کند، این در حالی است که در سال 2015 کمتر از 50 هزار گردشگر روس به ایران سفر داشته اند و برای جذب یک تا دو میلیون نفر گردشگر به طور قطع باید تسهیلات و امکانات خاصی تدارک دیده شود. حال باید دید آیا ایران موفق می شود همان تعداد محدود از گردشگران روس را جذب کند یا همچنان سهم گردشگری ایران از روسها در حد چند هزار نفر خواهد بود.
