نخستین گردهمایی مدیران اقامتگاههای بوم‌گردی در حالی از صبح روز یکشنبه با حضور جمع گسترده فعالان بوم‌گردی در تهران آغاز شد که قرار بود رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آن‌ها را همراهی کند، اما به بهانه طولانی شدن جلسات هیأت دولت در این مراسم حاضر نشد.
این گردهمایی قرار بود از ساعت ۸:۳۰ در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آغاز شود، اما در حالی که مدیران اقامتگاههای بوم‌گردی از نخستین ساعات اعلام شده در این سازمان حضور داشتند، اما همایش به دلیل غیبت رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با حدود یک ساعت و نیم تأخیر آغاز شد.
مرتضی رحمانی موحد، معاون گردشگری کشور با عذرخواهی از بابت این تأخیر به جایگاه سازمان از نظر کمّی و کیفی در فعالیت‌های بوم‌گردی و همچنین دستورالعملی که برای این حوزه تعیین شده است، اشاره کرد و گفت: ما خیلی دل‌مان می‌خواهد آیین‌نامه‌های مربوط به این سازمان از سطوح زیرین کارشناسی مرتبط تنظیم شود، اما به شرطی که دارای جامع‌نگری باشد و بخش‌های تئوری و عملی آن به موازات یکدیگر دیده شود و حتی اگر اشکالاتی هم داشته باشد، چراغ راه و دستورالعمل ما قرار گیرد.
او که بوم‌گردی را یکی از پروژه‌های موفق کشور دانست، اظهار کرد: توانمندی‌هایی در این مسیر احصا شده، علاقه‌مندی‌هایی بروز کرده که باید از این طرح به عنوان راه برون‌رفت برخی مشکلات کشور استفاده شود.
معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با بیان اینکه تعداد بوم‌گردی‌ها در سال ۹۲ نزدیک به ۲۲ واحد بود و اکنون به ۵۰۰ واحد رسیده است، افزود: بقاع و پایداری این نگاه و همچنین استمراری این فعالیت بسته به حفظ کیفیت‌اش است. اگر در روز نخست افتتاح یک واحد بوم‌گردی در نقطه A است و در طول فعالیت ارزش افزوده ایجاد نکند، آن پروژه موفق نخواهد بود. ما امروز دنبال این هستیم که انرژی متمرکز در کل کشور و تجربیات به وجود آمده به جریان قوی و پایدار که دائما با مکانیزم‌های خودکنترلی و خودتقویتی زنده است، تبدیل شود. چرا که در غیر این صورت تنها به یک موفقیت عددی نائل شده‌ایم.
وی بیان کرد: موفقیت ما زمانی است که بگوییم تأثیرگذاری جامعه میزبان و اشاعه روش‌های زندگی ما در گذشته به نحو علمی و موثر اتفاق افتاده و رضایتمندی و توانمندی جامعه میزبان را در پی داشته است، در غیر این صورت باید به دنبال یافتن مشکل و حل آن باشیم.
او تأکید کرد: این تجربه جمعی را اکنون می‌توان به عنوان یک ارزش و فناوری به جوامع دیگر ارائه کرد. سال گذشته در کتاب سازمان جهانی جهانگردی یکی از بوم‌گردی‌های خوزستان معرفی شد. این نشان می‌دهد ما در این زمینه پیشرفته هستیم و یکپارچه عمل کرده‌ایم.
رحمانی موحد ادامه داد: تأثیر اقتصادی بوم‌گردی بیش از سایر بخش‌های خدماتی زنجیره گردشگری است، برای همین در ستاد اقتصاد مقاومتی مقید شدیم پروژه‌های مربوط به آن را اولویت دهیم.
معاون گردشگری سپس توصیه‌هایی را به اقامتگاههای بومی‌گردی برای حفظ کیفیت ارائه کرد و افزود: به سهم خود در بخش دولتی کاملا آماده‌ایم به پیشنهادهای سازنده‌ای که به پایداری این بخش کمک می‌کند گوش داده و در حد توان کم کنیم.
رحمانی موحد تأکید کرد: بوم‌گردی ثمره کار مشترک، نگاه یکپارچه و در کنار هم قرار گرفتن بخش دولتی و خصوصی است که بر این باورم باید حفظ شود.
در ادامه مراسم، اکبر رضوانیان مدیر یکی از اقامتگاههای بوم‌گردی که به نمایندگی از جمع سخنرانی کرد با اشاره به حضور نداشتن معاون میراث فرهنگی در چنین مراسمی با وجود ارتباط اقامتگاههای بوم‌گردی با این حوزه اظهار کرد: صاحبان این اقامتگاه‌ها در سه حوزه صنایع دستی، میراث فرهنگی و گردشگری فعال هستند. با این حال کمتر شاهدیم که هر سه معاونت ارتباط مطلوبی با این مجموعه‌ها داشته باشند و از روابط دوسویه نفع ببرند.
وی سپس با اشاره به لباس بومی که از عبای نایین تولید شده بود و به تن داشت، گفت: همه مالکان اقامتگاههای بوم‌گردی، به نحوی سعی کرده‌اند از هنرهای دستی منطقه خود در پوشاک و تزیینات منزل استفاده کنند. نمی‌دانم چه واژه‌ای به کار ببرم، اما باید بگویم توقع داریم این ارتباط تنگاتنگ با سه معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برقرار شود. مالکان اقامتگاههای میراث فرهنگی و صنایع دستی را احیا می‌کنند و بیشترین گردشگران خارجی را پذیرا هستند.
این مدیر بوم‌گردی در ادامه با اشاره به تسهیلاتی که صندوق کارآفرینی امید در اختیار فعالان این بخش قرار می‌دهد، گفت: ظرفیتی در این صندوق تعریف شده که با اعتبارات آن همخوانی ندارد. با وجود درک این شرایط، ولی ما هم درد و دل و مشکلات خودمان را داریم.
وی اضافه کرد: بوم‌گردی‌ها حرکت ارگانیکی را شکل دادند و ما روزگار سختی را پشت سر گذاشته‌ایم، چون آن زمان درک درستی از این مفهوم وجود نداشت و ابهامات زیادی مطرح بود. از طرف اتحادیه هتلداران و اداره‌های سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در استان‌ها حرفهای زیادی به ما زده می‌شد. ما چالش‌های بسیاری داشتیم، اما برای نخستین‌بار شاهد بودیم آیین‌نامه‌ای از پایین به بالا شکل گرفت و صاحبان اقامتگاههای بوم‌گردی آیین‌نامه‌ای را نوشتند که به خاطر آن از سازمان نیز سپاسگزاریم.
رضوانیان در ادامه به نام سال ۲۰۱۷ که "گردشگری و توسعه پایدار" است اشاره کرد و گفت: امیدوارم این مفهوم را به معنای واقعی لمس کنیم. ما نباید زباله تولید کنیم، باید با جامعه محلی ارتباط داشته باشیم و صنایع بومی را احیا کنیم. مراقب باشیم از اهداف اولیه فاصله نگیریم و کیفیت را فدا نکنیم. کیفیت ما مرام‌هایی است که در آیین‌نامه شکل گرفته است. مطمئنم با این روند، پرچم هویت ملی ایران توسط اقامتگاههای بوم‌گردی روز به روز بالاتر برده می‌شود.
پس از این سخنرانی بهمن نامورمطلق، معاون صنایع دستی که در این مراسم حاضر بود نسبت به لباس بومی رضوانیان کنجکاوی نشان داد و اطلاعاتی را درباره آن دریافت کرد. این لباس از عبای دست‌باف نایین تولید شده است.
رضوی، معاون توسعه روستایی و مناطق محروم ریاست جمهوری که از نیمه‌های این گردهمایی به جمع حاضران پیوست در سخنانی اظهار کرد: دو چیز متأسفانه از کشورهای صنعتی الگو گرفته‌ایم که هردو به به ضرر کشور است، یکی مهمان‌پذیری است که در کشورهای صنعتی و توسعه یافته به دلیل محدودیت وسعت اتفاق افتاد. ما در مناطقی که شاید چندین برابر یک کشور اروپایی بود با تقلید از آن الگو وسایل تفریحی، پذیرایی و مهمان‌سرا را ایجاد کردیم، چون تصورمان بر این بود که آن کشورها به ارتفاع رفته‌اند و ما می‌خواستیم مکان‌های تفریحی و جذب گردشگرانمان نیز در ارتفاع باشد.
او در حالی این سخنان را مطرح می‌کرد که از مازیار آل داوود به عنوان یکی از بنیان‌گذاران اقامتگاههای بوم‌گردی در کشور انتقاد کرد و افزود: با وجود کمک‌هایی که در زمان راه‌اندازی این اقامتگاه بوم‌گردی شد، ولی متأسفانه ایشان دیگر ما را فراموش کرد و همه‌چیز را از یاد برد.
رضوی سخنانش را با اشاره به اثرات اقامتگاههای بوم‌گردی ادامه داد و گفت: این خانه‌های جذاب اثراتی دارند که هیچ یک از آن ساختمان‌های مرتفع اروپایی ندارند. یکی از این اثرات ساختن پل ارتباطی بین گذشته و آینده است. بوم‌گردی یعنی به شرایط زیست‌محیطی نسل‌های خود برگردیم که این شاخصی جذاب است.
او سپس تأکید کرد: ما در روستاها دنبال این هستیم که صنایع‌دستی و گردشگری را تقویت کنیم. برای این کار دلیلی علمی و عقلی داریم. کشور ما کم آب است، صنایع دستی و گردشگری کم مصرف‌ترین صنایع اشتغال‌آفرین در کشور هستند. از سوی دیگر ما کشوری چندین‌هزار ساله هستیم که شرایط بومی و محیطی ما به نسبت سایر کشورها قوی‌تر است و می‌تواند تولید ثروت کند. بنابراین باید به این دو صنایع بپردازیم.
رضوی همچنین به حمایت‌های معاونت توسعه روستایی و مناطق محروم ریاست جمهوری از روستاهای گردشگری اشاره کرد و افزود: به تمام استان‌ها ۲۰ میلیارد تومان برای ایجاد شغل‌های پایدار روستایی با کارمزد هشت درصد اختصاص داده شده که پنج درصد دیگر از این کارمزد را بنیاد مستضعفان و پنج درصد دیگر را دولت پرداخت خواهد کرد.
او توجه به روستاها را از بُعد گردشگری بسیار قابل اهمیت دانست و یادآور شد: عید ۹۴ روستاهای مازندران یک میلیون نفر شب‌خواب را ثبت کردند. این عدد کمی برای روستاها نیست. صنایع دستی هم همین وضعیت را داشت. ما سعی می‌کنیم به صنایعی که شغل‌های پایدار ایجاد می‌کنند اولویت دهیم و وام پرداخت کنیم.
«مازیار آل داوود» یکی از بنیان‌گزاران اقامتگاههای بوم‌گردی در پاسخ به انتقادهای رضوی به خودش گفت: ۱۵ سال پیش وقتی با این هیبت به روستای گرمه در اصفهان آمدم، آقای رضوی نماینده این منطقه بود که از ایشان کمک خواستم. شاید در گرفتاری‌های خودشان فکر کنند به ما کمک کرده‌اند، ولی کمکی به من نشد. با این حال درِ خانه من همیشه به روی ایشان و همه باز است. برای من همه مهمان هستند و دلم می‌خواهد از ایشان پذیرایی کنم.
او ادامه داد: ما سفیر امید مردم روستایی هستیم. امیدی که از آن‌ها فرار کرده است. برای من هیچ‌چیز بالاتر از این نیست که آن‌ها از کاری که انجام می‌دهند خوشحال باشند. حالا بماند که بعضی‌ها فکر می‌کنند مازیار در گوشه‌ای نشسته و پول پارو می‌کند. ما هفت اتاق وقفی داریم که در زمان تحویل گرفتن ویرانه بود. با خونِ دل آن‌ها را ساختیم و حالا به همت اوقاف اصفهان می‌خواهند آن هفت اتاق را از ما بگیرند. با این حال من باز هم همراه شما هستم. برای من فرقی نمی‌کند، چون همه مدیران اقامتگاههای بوم‌گردی یک هدف دارند. ما چیزی را زنده کرده‌ایم که قبلا مُرده بود و خوشحالم که با این کار به جوانان فرصت می‌دهیم.
آل داوود بیان کرد: این نهضت پیش از آنکه به اقتصاد گردشگری کمک کند، به شهرها کمک می‌کند. به جوانانی که آواره این شهرها شده‌اند و باعث می‌شود آن‌ها به روستاهای پدری‌شان برگردند. ما باید دست به دست هم دهیم تا این نهضت گسترده با انرژی خودمان بدون وابستگی به هیچ کجایی حفظ شود.
او با نقد بی‌توجهی‌هایی که به دانش مدیران اقامتگاههای بوم‌گردی می‌شود، اظهار کرد: همین چند وقت پیش از مشهد تماسی گرفتند که اطلاع دهند استادی از فرانسه آمده و قرار است کارگاه چگونگی پذیرایی از گردشگران را برگزار کند. آیا واقعا آن ها باید به ما آموزش دهند یا ما باید تجربیات‌مان را به آن‌ها انتقال دهیم.
این مدیر بوم‌گردی سپس به تهدیدی که برخی از بنگاه‌های تجاری متوجه گردشگری کرده‌اند اشاره کرد و افزود: حدود ۲۰ بنگاه پنج خانه بوم‌گردی را اجاره می‌کنند در حالی که می توانند انرژی‌شان را جای دیگری صرف کنند. آن‌ها هتل‌ها را چارتر می‌کنند در حالی که نمی‌توانند با مسافر پر کنند. چرا این انرژی‌ها که گردشگری را تهدید می‌کند درست مصرف نمی‌شود.
سمیع‌الله حسینی مکارم، رئیس شورای سیاست‌گذاری برنامه‌های نوروزی با اعلام آمادگی برای ایجاد نوروزگاه‌ها در اقامتگاههای بوم‌گردی پیشنهاد داد: می‌توان آیین‌نامه نوروز را با مشارکت معاونت گردشگری با ارزیابی اقامتگاههای بوم‌گردی و با هدف تشویق و حتی اهدای جایزه به آن‌ها اجرا کرد.
وی پرونده نوروز را یکی از مهم‌ترین پرونده‌های ثبت شده در یونسکو دانست و افزود: همه جهان نوروز را با ایران می‌شناسند. خوشبختانه در طول تاریخ علیرغم آسیب‌های زیادی که به کشور وارد شده اما مردم ایران این آیین را به نحو مطلوب اجرا و به نسل‌های بعدی منتقل کرده‌اند.
او تأکید کرد: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به لحاظ قانونی موظف است از مواریث خود حمایت و حفاظت کند که نوروز نیز از آن جمله است.
وی یادآور شد: احصای آیین‌هایی که در طول نوروز اجرا می‌شود می‌تواند جاذبه جدی را برای گردشگری ایجاد کند. به همین دلیل نوروزگاه‌هایی که در سال گذشته در ۱۲ استان ایجاد شد امسال به ۳۱ استان می‌رسد. ضمن آنکه پیشنهاد می‌شود در اقامتگاههای بوم‌گردی نوروزگاه ایجاد شود.
معاون توسعه و مدیریت سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری گفت: نوروزگاه‌ها از لحاظ اقتصادی و امنیتی و سیاسی می‌توانند مفید باشند آن هم در سال‌هایی که داعش بدترین جنایت‌ها را به بشر تحمیل کرده نوروز می‌تواند عاملی برای ایجاد و پایداری صلح و دوستی باشد.
وی بیان کرد: کارکردهای امنیتی نوروز نه تنها در داخل کشور بلکه بین ملت‌های درگیر می‌تواند ایجاد شود چرا که در حال حاضر ۱۲ کشور در پرونده جهانی نوروز همراه هستند و شش کشور دیگر نیز تقاضا داده‌اند. با این شرایط نوروز می‌تواند عاملی برای دیپلماسی فرهنگی نیز باشد.
این گردهمایی با تجلیل از «مازیار آل داوود»، مدیر اقامتگاه آتشونی در روستای گرمه، کیارش اقتصادی از جمله بنیان‌گذاران و حامیان بوم‌گردی و اکبر رضوانیان، مدیرخانه نقلی و دوست در کاشان به عنوان بنیان‌گزاران اقامتگاههای بوم‌گردی ادامه پیدا کرد.
همچنین در این مراسم دیگر مدیران بوم‌گردی‌ها ضمن به اشتراک گذاشتن تجربیات خود قرار است در جریان بسته آموزشی مدیران و کارکنان اقامتگاههای بوم‌گردی قرار گیرند و با برگزاری انتخابات، انجمن حرفهای اقامتگاه گردشگری بوم‌گردی کشور تشکیل شود. / ایسنا
