هنگامی که می خواهید بلیط هواپیما تهیه کنید، دو حالت برای آن وجود دارد؛ یکی خرید بلیط سیستمی یا همان بلیط پروازهای برنامه ریزی شده توسط ایرلاین ها ( scheduled flights ) و دیگری خرید بلیط پروازهای چارتر (chartered flights ) یا همان پرواز چارتر.
اما معنی هر کدام از این اصطلاحات چیست و کدام پرواز برای شما مناسب تر است؟ این مسئله ای است که شما بایستی به آن آگاهی داشته باشید. برای روشن تر شدن موضوع ابتدا ماهیت پروازهای سیستمی (برنامه ای) را بررسی می کنیم و در ادامه به تعریف مزایا و معایب پروازهای چارتر خواهیم پرداخت؛
پروازهای سیستمی یا برنامه ای :
همانگونه که از اسم این پروازها مشخص است پروازهای برنامه ریزی شده توسط ایرلاین ها (شرکت های هواپیمایی نظیر ایران ایر، ماهان، کیش ایر، آسمان، قشم ایر و ... ) برای مدت نسبتاً طولانی برنامه ریزی شده و امکان خرید بلیط را برای مسافران در فواصل زمانی بلند مدت فراهم نموده اند. اگرچه امکان دارد تغییراتی در برنامه های این پروازها اعمال شود ولی تا حد زیادی این برنامه ثابت است . بلیط این پروازها توسط خود ایرلاین و یا توسط نمایندگی های ایرلاین ( آژاس های مسافرتی دارای مجوز بند الف) به فروش می رسد.
مزایای پرواز های سیستمی یا برنامه ای:
۱- امکان خرید بلیط هواپیما برای فواصل بلند مدت
۲- امکان کنسل کردن بلیط هواپیما با جریمه (با توجه به زمان درخواست کنسلی بلیط و همچنین کلاس پروازی و نیز قوانین شرکت هواپیمایی جریمه کنسلی بلیط هواپیما که بین ۵ درصد تا ۱۰۰ درصد مبلغ بلیط هواپیما تعیین می شود.)
۳- امکان خرید بلیط برای خردسال ( ۲ تا ۱۲ سال ) به صورت نیم بها (در پروازهای سیستمی در پروازهای چارتر نرخ بلیط برای افراد بالای دو سال بصورت کامل محاسبه می گردد.)
۴- امکان استفاده از تخفیف های مربوط به ایثارگران ویژه واجدین شرایط در برخی ایرلاین ها نظیر ایران ایر
۵- تنوع بالای مسیر های پروازی
معایب پروازهای سیستمی یا برنامه ای:
۱- مهمت رین مسئله ای که مسافران را از خرید بلیط هواپیما سیستمی منصرف کرده و به سمت خرید بلیط های چارتر هواپیما ترغیب می کند، مسئله قیمت بلیط هواپیما است. نرخ بلیط هواپیما پروازهای سیستمی بر اساس مصوبه سازمان هواپیمایی کشوری تعیین شده و معمولاً در بیشتر اوقات اختلاف زیادی با قیمت بلیط هواپیما پروازهای چارتر دارد. هر چند در سال های اخیر سازمان هواپیمایی کشوری با طرح هایی قصد بر طرف این مشکل را داشته و با اجازه متنوع سازی قیمت بلیط هواپیما دست ایرلاین ها را در قیمت گذاری و رقابت باز گذاشته است، ولی همچنان با وجود محدودیت هایی همچون وجود کمترین قیمت و بیشترین قیمت مصوب در قیمت گذاری ، ایرلاین ها همچنان با مشکلاتی در این مسئله درگیرند و موضوع تفاوت قیمت با بلیط های چارتر پابرجاست.
۲- محدودیت پروازهای برنامه ای : پروازهای برنامه ای معمولاً از فاصله زمانی زیادی تا پرواز و با توجه به سیاست های ایرلاین ها برای حجم معینی مسافر برنامه ریزی می شوند. این در حالی است که در زمان های پیک سفر نظیر تابستان، تعطیلات عید نوروز و سایر مناسبته ا، پروازهای سیستمی پاسخگوی تقاضای بازار نیست. حتی در زمان های عادی نیز در تاریخ های نزدیک پرواز معمولاً پیدا کردن بلیط سیستمی مشکل است، چون فروش بلیط های پروازهای سیستمی گاهاً از چند ماه پیش از پرواز شروع شده است و به علت استقبال عمدتاً ارگان ها و سازمان ها که برنامه های زمان بندی مشخصی دارند و همچنین نیاز به تغییرات و کنسل کردن بلیط هواپیما چندین باره را دارند امکان خرید بلیط حتی چند روز مانده به پرواز نیز امکان ندارد. به همین دلیل در چنین مواقعی پروازهای چارتر راه حل این مشکلات هستند.
پروازهای چارتر
چارتر در لغت به معنای اجاره یا دربست نمودن است. در بحث گردشگری و سفر، چارتر معمولا به صورت اصطلاح به اجاره قرار گرفتن کامل یک هواپیما ( full charter ) یا تعدادی از صندلی های هواپیما ( seat charter ) یا هتل یا کشتی و یا هر وسیله و مکانی توسط یک شرکت و موسسه خدمات گردشگری استفاده می شود.
در موضوع ما که مربوط به پروازهای چارتر است، یک شرکت گردشگری معتبر با توجه به مجوزهای لازم می تواند درخواست چارتر هواپیما در مسیر خاصی را به ایرلاین ها ارائه داده و ایرلاین با توجه به صلاحدید و اخذ ضمانت های لازم از شرکت درخواست دهنده این اجازه را صادر نماید و پرواز چارتر را برقرار سازد. با توجه به اینکه چارتر کننده موظف می شود کلیه هزینه ها و همچنین فرایند فروش بلیط را خود طبق مبلغ توافقی با ایرلاین تضمین نماید، در قانون نیز به ایرلاین های اجازه داده شده که با توجه به نیاز بازار به بیش از پروازهای برنامه ای پرواز چارتر برقرار نمایند.
با توجه به موارد بالا در واقع در پروازهای چارتر طرف شما شرکت چارتر کننده است و ایرلاین در واقع تنها مجری پرواز بوده و مسائل مربوط به فروش، تغییرات یا کنسل کردن بلیط هواپیما به عهده شرکت چارتر کننده است. با توجه به اینکه شرکت چارتر کننده تضمین کرده که مبلغ توافقی با ایرلاین را تامین نماید، لذا در خصوص بلیط های چارتر محدودیت هایی نسبت به بلیط های پرواز سیستمی نظیر مقررات کنسلی، تغییر نام، تغییر تاریخ وجود دارد که در ادامه به توضیحاتی در مورد مزایا و معایب بلیط پرواز های چارتر می پردازیم:
مزایای بلیط پرواز چارتر:
۱- بهترین و بزرگترین مزیت بلیط پروازهای چارتر قیمت آن است. شما اگر در انتخاب تاریخ سفر خود انعطاف داشته باشید، می توانید خیلی ارزان با هواپیما سفر کنید گاهی ارزان تر از قیمت بلیط اتوبوس یا قطار!
۲- مزیت بلیط پروازهای چارتر تنها در قیمت ارزان تر بلیط هواپیما نیست. در اکثر مواقعی که ظرفیت پروازهای سیستمی ( برنامه ای ) پر شده است شما می توانید از پروازهای چارتر بلیط تهیه کنید. البته در چنین مواقعی بلیط های چارتر دیگر ارزان نیستند ولی به هر حال کار مسافران راه میفتد.
معایب بلیط پرواز چارتر :
۱- جریمه کنسلی بلیط با توجه به نظر شرکت چارتر کننده صورت می گیرد و در بیشتر موارد بلیط صادر شده غیر قابل کنسلی است، حتی در صورت عدم استفاده از بلیط هیچگونه وجهی استرداد نخواهد شد. پس بهتر است زمانی از بلیط های چارتر استفاده کنید که قصد تغییر آن را به هیچ وجه ندارید.
۲- بلیط پروازهای چارتر غیر قابل انتقال به غیر و غیر قابل تغییر تاریخ است.
۳- نرخ بلیط خردسال (۲ تا ۱۲ سال ) همانند قیمت بلیط بزرگسال محاسبه می شود. البته نرخ بلیط نوزاد کوچک تر از ۲ سال ( بدون صندلی) همانند بلیط های سیستمی در حدود ۱۰ درصد قیمت بلیط بزرگسال محاسبه می شود.
۴- محدودیت تنوع مسیرهای پروازی : مسیرهای پروازی چارتر اغلب در مسیرهای پرتردد وجود دارد مانند (تهران به مشهد یا تهران به کیش) و شما نمی توانید در هر مسیری بلیط چارتر تهیه کنید. ولی در سال های اخیر تعداد مسیرهای چارتر به شدت افزایش پیدا کرده است .
بلیط پروازهای چارتر برای چه کسانی مناسب است ؟
با توجه به مطالب بالا میتوان نتیجه گرفت در زمانی که شما امکان انتخاب خرید هر دو بلیط پروازهای برنامه ای ( سیستمی ) و بلیط چارتر را دارید اگر چنانچه از برنامه سفر خود مطمئن هستید و قصد تغییر یا کنسل کردن آن را ندارید با توجه به قیمت ارزان تر بلیط پروازهای چارتر آن هم در خرید در روزهای نزدیک به پرواز برای شما به صرفه تر باشد. اما زمانی که احتمال می دهید ممکن است برنامه سفر شما تغییر کند به علت مشکلات مربوط به استرداد یا تغییر در بلیط چارتر بهتر است بلیط های سیستمی را خریداری نمائید.
البته این نکته را فراموش نکنید حتی در بلیط های پرواز های سیستمی در برخی مواقع جریمه کنسلی بلیط تا ۱۰۰ درصد قیمت بلیط و همانند بلیط های چارتر محاسبه می شود و در واقع غیر قابل استرداد است.
آیا نوع هواپیما و ارائه خدمات در پروازهای چارتر در سطح پایین تری از پروازهای برنامه ای قرار دارد؟
تفاوت پرواز چارتر با پرواز سیستمی تنها در روش فروش بلیط هواپیما و متولی آن است. هیچگونه تفاوتی در نوع هواپیما، خدمات، کادر پروازی و دیگر موارد بین پروازهای برنامه ای و چارتر وجود ندارد و شما با خرید بلیط هواپیما چارتر از همان خدماتی بهره میگیرید که در پروازهای برنامه ای از آن بهره مند می شوید. / برترین ها
