چند صباحسیت که برخی رسانه ها تیغ انتقاد و هجمه خود را به سوی صنعت روبه رشد گردشگری و هتلداری نشانه گرفته و به شکل های مختلف به آن می تازند. جالب اینجاست که این هجمه ها نه فقط از جانب جریانات تندرو، بلکه توسط رسانه های دولتی نیز صورت می پذیرد! علاوه بر رسانه های منتقد دولت، نظیر روزنامه جوان و برخی خبرگزاری های اصولگرا که هرازگاهی لب به انتقاد از اتفاقات مثبت در این حوزه می گشایند، چندی پیش مطلبی در روزنامه ایران "رسانه ی رسمی دولت" منتشر گردیده و در آن ادعا شده بود که عامل اصلی عدم ورود گردشگر به کشور، گرانی نرخ هتل ها است.

لازم است تا در خصوص این اظهارات، به چند نکته اشاره کنیم؛

صنعت گردشگری و یکی از زیرشاخه های اصلی آن یعنی هتل و یا اصطلاحا" هتلداری، اموری کاملا" تخصصی هستند که طبق نظر بسیاری از کارشناسان و اهالی این صنعت، اظهارنظر و صحبت در خصوص جزئیات و چارچوب های آن نیازمند دارا بودن دانش و تخصص مرتبط است. حال این سوال پیش می آید که آیا نگارنده مقاله روزنامه ایران، شناختی از این صنعت گسترده دارد یا خیر؟

همه فعالان و دست اندرکاران صنعت هتل نیک می دانند که نرخ گذاری خدمات هتل ها و مراکز اقامتی، تابع عوامل و شرایط مختلفی است و این مهم با در نظر گرفتن همه جوانب تعیین می شود؛ از هزینه های انرژی، مواد اولیه، تعمیر و نگهداری و آموزش گرفته تا استهلاک، مالیات و عوارض و تعرفه های گمرکی. به جرات می توان گفت که برآورد و کنترل هزینه های هتل ها و مراکز اقامتی، یکی از پیچیده ترین و حساس ترین امور در این صنعت است.

با این وجود ادعای گرانی نرخ هتل ها در ایران، خصوصا" برای گردشگران خارجی، ادعایی کاملا" مطرود و غیرکارشناسی است. زیرا با در نظر گرفتن نرخ ارز، اتفاقا" هتل ها و مراکز اقامتی ایران بسیار ارزان هستند. از سویی باید به این نکته توجه داشت که محل اقامت، چه خانه سنتی باشد و چه هتل پنج ستاره، یکی از زیرساخت های اصلی صنعت روبه رشد گردشگری در کشور است و عدم تعیین نرخ متناسب و افزایش معقول آن، سرعت توسعه و ارتقاء کیفیت آنها را به میزان قابل توجهی کاهش خواهد داد. هزینه های اساسی مراکز اقامتی و هتل ها نظیر انرژی و دستمزد نیروی انسانی، مواردی اند که علیرغم تثبیت نسبی نرخ تورم، همواره در حال افزایش هستند و عدم افزایش نرخ خدمات، حاصلی جز افت کیفیت و بی اعتمادی گردشگران نخواهد داشت.

اما یکی دیگر از اظهارنظرهای جالب رسانه ها، ادعای عدم نیاز کشور به هتل های 5 ستاره است! بنا به اظهارات روزنامه جوان، در حال حاضر هتل های 5 ستاره کشور مورد اقبال گردشگران داخلی و خارجی قرار نگرفته و عملا" نیازی به ساخت هتل های 5 ستاره جدید چه توسط سرمایه گذاران داخلی و چه برندهای خارجی وجود ندارد و همچنین این امر با اصول اقتصاد مقاومتی در تقابل است! همچنین نگارنده مقاله مدعی شده است که گردشگران خارجی بیشتر به خانه های سنتی علاقه مند هستند تا هتل های 5 ستاره. موضوع دیگری که در مقاله مذکور به آن اشاره شده، درصد اشغال پایین هتل های برخی شهرهاست که نشان از عدم اقبال گردشگران داخلی و خارجی به هتل ها دارد.

چند نکته: کشور ما با کمبود شدید هتل، خصوصا" هتل های 4 و 5 ستاره مواجه است. این موضوع را اکثر فعالان و کارشناسان صنعت گردشگری تصدیق می کنند. باید توجه داشت که هتل به عنوان یکی از زیرساخت های اصلی صنعت گردشگری، نقشی پررنگ در توسعه ی این عامل درآمدزا و اشتغال زا ایفا می کند. برای مثال شهر شیراز به عنوان یکی از مقاصد مهم گردشگران خارجی، به دلیل کمبود هتل های مناسب و استاندارد در شهر اصفهان، از این موضوع متضرر شده است. به این دلیل که عموما" تورهای گردشگری با برنامه ریزی قبلی سفر خود را از تهران آغاز نموده و معمولا" پس از عزیمت به اصفهان و یزد، به شیراز سفر می کنند و در ایام پیک سال و در زمان هایی که هتل های محدود اصفهان ظرفیتشان تکمیل شده، عملا" برنامه سفر خود را لغو می کنند! بنابراین نیاز به ساخت هتل های متنوع و طبق استانداردهای روز دنیا در کشور شدیدا" احساس می شود و مثال بالا و همچنین اقبال روزافزون گردشگران خارجی برای سفر به ایران زیبا، خود گواهی بر این ادعاست.

در خصوص درصد اشغال پایین هتل ها نیز باید به این نکته اشاره کرد که آمار و ارقام ارائه شده، مربوط به ماه مبارک رمضان می باشد. کاملا" واضح است که سفر (چه گردشگران داخلی و چه خارجی) در این ماه با افتی شدید مواجه بوده و عملا" ضریب اشغال هتل ها به زیر 50 درصد کاهش می یابد. البته طبق اعلام رسمی جامعه هتلداران استان فارس، میانگین ضریب اشغال هتل های این استان در ماه رمضان سال جاری حدود 10 درصد بوده است!

در خصوص علاقه گردشگران خارجی به خانه های سنتی و نه هتل 5 ستاره نیز باید عرض کنیم که این تمایل وجود دارد و غیرقابل انکار است، اما نکته مهم در این خصوص آن است که باید توجه داشته باشیم، گردشگر خارجی به دنبال کیفیت، میهمان نوازی، امنیت، احترام و از همه مهم تر اعتماد است. این موارد هم در هتل 5 ستاره و هم در خانه سنتی باید مورد توجه قرار گیرد. هتل 5 ستاره الزاما" نباید یک برج 20 طبقه با 300 اتاق باشد، بلکه یک هتل با معماری سنتی و بومی با 50 اتاق هم می تواند 5 ستاره داشته باشد! بنابراین این ادعا صحیح نیست و دست اندرکاران صنعت هتل در کشور باید بیش از پیش به ارتقاء سطح کیفی هتل ها و ارائه خدمات و از همه مهم تر "آموزش" توجه داشته باشند و ورود زنجیره ها و کمپانی های هتل سازی و هتل داری بین المللی، اتفاقی بسیار مبارک و قابل توجه است.

در پایان ذکر این نکته خالی از لطف نیست که ارتقاء سطح کیفی صنعت هتل در کشور، اعتماد و اقبال گردشگران خارجی و به تبع آن افزایش ورود آنها به کشور را در پی خواهد داشت و این یعنی ... اقتصاد مقاومتی


بیژن خالقی / کارشناس هتلداری