تاریخ بشریت از ابتدا تا کنون شاهد سه انقلاب بزرگ بوده است. از کشاورزی به عنوان نخستین انقلاب، شهرنشینی دومین انقلاب و انقلاب صنعتی به عنوان سومین دگرگونی و تحول بزرگ در زندگی ساکنان زمین نام برده می‌شود. در آستانه قرن 21 از گردشگری به عنوان چهارمین انقلاب بزرگ بشریت نام می‌برند که در ادامه بدان خواهیم پرداخت.
برای تحلیل بهتر موضوعات در هر حوزه‌ای بایستی به آمار و ارقام استناد کرد. بر اساس آمار اعلام شده از سوی مجمع جهانی اقتصاد، صنعت گردشگری در سال گذشته میلادی موفق به ایجاد بیش از 10 میلیون شغل در سراسر جهان شده و نزدیک به 12 درصد از تولید ناخالص ملی دنیا را به خود اختصاص داده است. همچنین بر اساس آمار موجود هر گردشگر با ورود خود به کشور میزبان به طور میانگین مبلغی بالغ بر 1200 دلار درآمد به همراه دارد و در ازای ورود هر شش گردشگر، یک شغل در آن کشور ایجاد خواهد شد.
تمامی آمارها نشان دهنده این نکته مهم است که گردشگری در تمامی کشورهای جهان ابزاری است برای تولید ثروت و اشتغال‌زایی. اما نکته اساسی اینجاست که سهم ایران از این بازار ارزشمند تنها نیم درصد است و این در حالیست که کشور عزیزمان در سال 2016 میلادی با اعلام رسمی مجمع جهانی اقتصاد و برای سومین سال پیاپی به عنوان ارزان‌ترین مقصد گردشگری جهان معرفی شده است که این خود به تنهایی می‌تواند در جذب گردشگران از اقصی نقاط جهان نقش بسزایی را ایفا کند.
گردشگری در سطح دنیا پس از صنعت خودروسازی و نفت سومین منبع اشتغال‌زا و درآمدزا محسوب می‌شود. در صنعت گردشگری می‌توان با صادرات فرهنگ و معرفی جاذبه‌های کشور به میهمانان، ثروت عظیمی را تولید و در پی آن زمینه ایجاد شغل و در نتیجه توسعه همه جانبه کشور را فراهم نمود.
بر اساس سند چشم‌انداز بیست ساله، ایران در سال 1404 بایستی توانایی جذب و میزبانی از بیست میلیون گردشگر را داشته باشد که در این صورت درآمدی معادل 25 تا 30 میلیارد دلار نصیب کشور خواهد شد. دستیابی به این هدف مستلزم همراهی و همکاری تمامی دستگاه‌ها و نهادهای متولی مرتبط با حوزه گردشگری است که خوشبختانه در ماه‌های اخیر با انجام اقداماتی نظیر صدور ویزای فرودگاهی، لغو الزام صدور روادید میان ایران و برخی کشورها و ... گام‌های مثبتی در این زمینه برداشته شده است.
گردشگری و اقتصاد مقاومتی دو موضوعی هستند که در بالاترین سطح از تعامل دوجانبه با یکدیگر قرار دارند. از یک سو گردشگری به عنوان یک صنعت مدرن با دارا بودن ظرفیت‌های متعدد و بی‌نظیر می‌تواند یکی از مهمترین ابزارهای اقتصاد مقاومتی تلقی شود و از سوی دیگر ترویج گفتمان اقتصاد مقاومتی در جامعه، رشد و توسعه گردشگری را در پی خواهد داشت. به عبارت دیگر گردشگری صنعتی است که می‌توان با استفاده از آن در راستای اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی گام برداشت و در مسیر رونق دیگر صنایع از جمله حمل و نقل، خدمات و کشاورزی نیز از آن بهره جست.
بر خلاف تصور گروهی از افراد که اقتصاد مقاومتی را مساوی با اعمال محدودیت در بودجه و اعتبارات می‌دانند، این مفهوم همانطور که در فرمایشات مقام معظم رهبری نیز به آن تاکید شده است به معنای توزیع امکانات و فرصت‌ها به طور مساوی برای همگان در هر شرایط زمانی و مکانی است.
اقتصاد مقاومتی دارای پنج محور اصلی است که در صورت توجه به این عوامل در حوزه گردشگری می‌توان به بهترین نحو برای دستیابی به اهداف مشخص شده، برنامه‌ریزی نمود. اولین عامل در این میان عبارت است از مردمی کردن اقتصاد و مشارکت حداکثری بخش خصوصی در فعالیت‌های اقتصادی و در مقابل کاهش تصدی‌گری دولت. برای مثال در زمینه هتلداری به عنوان رکن اساسی در صنعت گردشگری شاهد این هستیم که اکثر هتل‌های چهار و پنج ستاره کشور در اختیار سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی و نیمه دولتی قرار دارد که این در تعارض با مباحث اقتصاد مقاومتی است.
دومین عامل کاهش وابستگی به نفت است که در اینجا بایستی فعالیت در حوزه‌های مختلف صنعت گردشگری را جایگزین اقتصاد نفتی نمود تا از این وابستگی رهایی یافت. توسعه صنایع دانش بنیان، اصلاح و مدیریت الگوی مصرف در تمامی منابع انرژی اعم از آب، گاز، برق و ... و همچنین استفاده از تمامی امکانات و ظرفیت‌های داخلی از دیگر محورهای اقتصاد مقاومتی هستند که تماما با فعالیت‌های صنعت گردشگری در ارتباط هستند.
در کنار تمامی این موارد، دولت و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیز بایستی با تصویب قوانین و اصلاح برخی سیاست‌ها در راستای اجرای این ارکان حرکت کنند. سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به عنوان متولی اصلی صنعت گردشگری در کشور می‌تواند با اتخاذ سیاست‌های درست نقش بسزایی را در زمینه اشتغال‌زایی و ورود ارز به کشور ایفا کند. از این رو بایستی از تمامی ظرفیت‌های موجود در این حوزه در راستای رونق اقتصادی به نحو احسن استفاده کرد که در این میان می‌توان به اشتغال بانوان در حوزه گردشگری علی‌الخصوص بخش صنایع دستی اشاره نمود.
در پایان بایستی گفت گردشگری به شرطی که به چشم یک صنعت و نگرش و دیدگاهی اقتصادی نگریسته شود نه تنها بدون شک کوتاه‌ترین و سریع‌ترین مسیر برای دستیابی به اهداف پیش‌بینی شده در حوزه اقتصاد مقاومتی خواهد بود بلکه به عنوان شاه کلید تحقق آرمان‌های اقتصاد مقاومتی معرفی خواهد شد.
سید مهدی حسینی؛ مدیرکل هتل هویزه تهران
