گردشگران ایرانی که به باکو سفر میکنند می گویند در بازارچههای صنایع دستی «ایچری شهر» صنایع دستی ایرانی زیادی دیده و حتی برخی افراد آنها را به عنوان سوغات آذربایجان خریداری میکنند.
بافت تاریخی باکو را «ایچری شهر» میگویند جایی که برخی از بناهای مهم و تاریخی آذربایجان در این مکان واقع شده و در واقع مرکز اصلی و مهم شهر به حساب میآید در این محدوده میتوان چند اثر تاریخی را مشاهده کرد و در کنارش صنایع دستی متعددی را خرید.
صنایع دستی که اگر نگاهی دقیقتر به آنها داشته باشیم متوجه خواهیم شد که یا برگرفته از صنایعدستی ایرانی است و یا همان صنایع دستی مردم آذربایجان غربی و شرقی ایران است که به این مکان صادر شده و حالا در معرض فروش قرار گرفته است برخی دیگر از این صنایع دستی متعلق به شهر گنجه است. فرش و قالیچههایی که نقش لچک و ترنج ایرانی را دارند به نام محصول شهر گنجه و باکو فروخته میشود.
برخی دیگر از این صنایع، لیوانها و تزئینات شیشهای است که نقشهایی از همان نقشهای به کار گرفته شده در تزئینات شیشهای ایرانی را با خود به همراه دارد. میتوان در این میان محصولاتی را هم مشاهده کرد که اگرچه جزو هنر دستی به حساب نمیآیند اما جزو سوغات باکو هستند مانند برچسبهایی با آهن ربا که تصاویری از آثار تاریخی باکو روی آن حک شده است.
صنایع دستی مردم آذربایجان که در نزدیکی بناهای تاریخی به فروش میرود از نوع قالیچههای ایرانی با همان ترنج و لچک ایرانی است که به همراه فرش آذری و گنجه در کنار هم قرار داده شده و به فروش میرسد.
فروشگاهها و مغازههای زیادی در بافت تاریخی باکو وجود دارند که فرش ایرانی میفروشند و زمانی که از فروشندهها درباره آنها سوال میشود آنها پاسخ میدهند که محصول شهر گنجه است حال آنکه در پشت این فرش ها نام هنرمند ایرانی حک شده است.
سال گذشته مسعود سلطانیفر رییس سابق سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در دیدار با وزیر فرهنگ و گردشگری جمهوری آذربایجان بر همکاری در زمینه اجرای تورهای تلفیقی و گسترش تبادلات صنایع دستی بین دو کشور تاکید کرده بود. وجود روابط مستحکم بین ایران و آذربایجان موجب شده است تا تجار ایرانی و هنرمندان صنایع دستی راحتتر محصولات خود را به باکو صادر کنند و در این زمینه صارات صنایع دستی از جمله سفال سرامیک چوب و مشتقات آن به باکو از واردات آن به ایران پیشی گرفته است.
به همین منظور است که میتوان در بازارهای باکو آثاری از هنر دست ایرانیها را مشاهده کرد. اما نکته جالب اینجاست که گردشگران ایرانی در زمان سفر به باکو صنایع دستی ایرانی خریداری کرده و به نام سوغات به ایران میآورند. از سوی دیگر فروشندگان این محصولات هیچ گاه عنوان نمیکنند که این محصولات ایرانی و یا شبیه به صنایع دستی ایرانی است.
از طرفی و از آنجا که اذربایجان در سالهای اخیر توانسته چوگان و تار و نظامی گنجوی را به نام خود ثبت کند در آیندهای نه چندان دور بعید نیست که هنری از شاخههای هنر ایرانیان را نیز به نام خود در فهرست جهانی به ثبت برساند. / مهر