فصل نخست کاوش و گمانه زنی برج خاموشی با هدف آگاهی از آئین خاکسپاری زرتشتیان ایران در دوره ایلخانان مغول آغاز شد.
مهدی رهبر - سرپرست هیات فصل نخست کاوش و گمانه زنی برج خاموشی ترک آباد اظهار داشت: این دخمه بر خلاف سایر بناهای مشابه در شهرستان یزد و نمونه هایی چون شریف آباد، تفت و غیره که با مصالح سنگ و گچ و بر فراز ارتفاعات ساخته شده اند، با گل و خشت در سطح دشت و در بین باغ های پسته قرار گرفته است.
وی با اشاره به برخورداری این دخمه از پلانی مدور و دارای دو دیوار داخلی و خارجی گفت: بر اساس منابع و شواهد موجود دخمه ترک آباد توسط زرتشتیان ساکن در این منطقه و در دورۀ ایلخانان مغول ساخته شده است.
این باستان شناس در توضیح دخمه ترک آباد گفت: دایرۀ بیرونی این دخمه حدود 34 متر قطر دارد و از دیواری به ضخامت حدود 100 سانتی متر و با حداقل 7 ردیف چینه، هر یک به بلندی 65 سانتی متر تا 70 سانتی متر تشکیل شده است.
وی با استناد به شواهد موجود، ارتفاع این دیوار را حدود 5 متر دانست و گفت: قطر دیوار داخلی 21 متر است و حدود 60 سانتی متر تا 70 سانتی متر ضخامت دارد.
رهبر در ادامه یادآور شد: ابعاد ارائه شده بر اساس بقایای بر جای مانده از بنا محاسبه شده و تغییر احتمالی آنها پس از اتمام کاوش دور از ذهن نیست.
وی افزود: در حد فاصل میان دو دیوار خارجی و داخلی تعداد 30 اتاق که تحت عنوان "آرامگاه" نامگذاری شده، وجود دارد. هر یک از این اتاق ها به طول 70/4 متر و عرض 150-200 سانتی متر، ایجاد شده اند.
وی عنوان کرد: در ایجاد این آرامگاه‌ها از خشت هایی به ابعاد 5×24×24 سانتیمتر یا 6×26×26 سانتیمتر و همپنین چینه در سطوح مختلف استفاده شده است.
به گفته این باستان شناس، پوشش این آرامگاه‌ها به صورت طاق های ضربی و با استفاده از خشت شکل گرفته اند.
رهبر با اشاره به منابع موجود گفت: زرتشتیان ایران برای در امان ماندن از تعرضات، منطقه ترک آباد را برای اسکان و انجام آئین شان انتخاب کرده بودند.
وی ترک آباد را محل تجمع زرتشتیان در قرن هشتم هجری دانست و افزود: حتی زرتشتیان فارس نیز به این مکان عزیمت کرده و آتش مقدس را با خود به آنجا آورده بودند و در این زمان مکاتباتی نیز با پارسیان هند داشته اند. / تسنیم
