آمار گردشگران خارجی ایران، حرکتی لاکپشت وار دارد به نحوی که از ابتدای دولت یازدهم تاکنون کمتر از یک میلیون نفر به آمار گردشگران ورودی به ایران افزوده شده است.
سال‌هاست که کارشناسان حوزه گردشگری از نبود سیستم آماری صحیح در این صنعت گلایه می‌کنند اما حداقل بیش از یک دهه است که انتقادات و پیشنهادات و حتی نظرات آنها درباره ایجاد یک نظام آماری صحیح تاکنون عملی نشده است. به نحوی که اکنون بعد از مدت‌ها همچنان از مواضع خود کوتاه نیامده و به نبود سیستم آماری انتقاد می‌کنند؛ چه در دولت نهم چه دولت دهم و چه حتی در دولت یازدهم.
تا چندماه دیگر دولت یازدهم نیز به پایان دوره کاری خود می‌رسد و مسئولان مختلف این دولت از سال ۹۶ درصدد گزارشی از عملکرد خود بر می آیند از جمله سازمان میراث فرهنگی.
این سازمان به طور قطع روی آمار گردشگران نیز انگشت خواهد گذاشت تا عملکرد خود را مثبت نشان دهد. بخشی از این آمار مربوط به تعداد ورود گردشگران خارجی به ایران خواهد بود. چون به عقیده برخی از افراد، هر اندازه تعداد گردشگران خارجی به کشور بیشتر باشد، عملکرد سازمان نیز درخشان‌تر بوده است. اما به واقع باید دانست که این آمار چقدر مبتنی‌بر آمار علمی و تا چه اندازه صحیح است.
افزایش آمار با وجود تحریم‌ها
سازمان میراث فرهنگی از ابتدای دولت نهم اعلام کرد که آمار تعداد گردشگران ورودی به کشور حدود یک میلیون و ۱۶۲ هزار نفر بوده است، این آمار با پایان دولت نهم به حدود ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر رسید چیزی معادل دو برابر. با تمدید حضور دولت نهم و شروع فعالیت دولت دهم، این آمار به حدود چهار میلیون و ۸۰۰ هزار نفر رسید.
در دولت دهم که ایران با مشکلات زیادی از جمله تحریم ها و مشکلات اقتصادی مواجه شد بازهم سازمان میراث فرهنگی هر سال از افزایش ورود گردشگران خبر می‌داد.
با این وجود آماری که در مدت ۸ سال ارائه می‌شد، مورد انتقاد کارشناسان حوزه گردشگری بود. چه از لحاظ منبع دریافت آمار، که مبهم بود و چه از نظر شمارش. چرا که منتقدان اعلام می‌کردند بسیاری از این افراد را نمی‌توان گردشگر دانست چون هر کسی با داشتن تنها یک گذرنامه در دست و ورود به کشور، جزو این آمار به حساب آمده است. مانند بسیاری از افراد برای فعالیت‌های تجاری از مرزهایی مانند جلفا وارد ایران شده و پس از پایان روز و فعالیت کاری به کشورشان برمی‌گشتند.
پس شمارش این افراد به عنوان گردشگر کاری اشتباه است. چرا که گردشگر تعریف جداگانه‌ای دارد. بنابراین نمی‌توان گفت که همه چهار میلیون و ۸۰۰ هزار نفر گردشگر واقعی هستند این آمار بیشتر شبیه به آمار اغراق شده به نظر می رسد.
اغراق در آمار برنامه‌ریزی را به اشتباه می‌اندازد
ابوالفضل تاج‌زاده، از اساتید دانشگاه علامه طباطبایی درآن مقطع درباره اغراق در آمار ورود گردشگران خارجی گفته بود: اگر درباره آمار تعداد گردشگران ورودی به یک منطقه اغراق شود، برنامه‌ریزی مربوط به آن نیز این اغراق را یدک می‌کشد و نمی‌تواند معقول باشد. اگر اعداد اغراق‌شده در برنامه‌ریزی‌های بلندمدت استفاده شوند یا در طول سال در عملیاتی کردن برنامه‌ها مورد استفاده قرار گیرند، تمام هدف‌گذاری‌های گردشگری آن مقصد به خطا خواهند رفت.
آذر ماه سال ۹۲ مرتضی رحمانی‌موحد، معاون سازمان گردشگری کشور که یک ماه بود سکان معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی را به دست گرفت در اولین نشست خبری خود گفت: آمارهای سازمان گردشگری خام و بدون تجزیه و تحلیل است و هر تبعه خارجی که از راه مرزهای زمینی، هوایی و دریایی وارد ایران می‌شود و آمار آنها از سوی پلیس مهاجرت ثبت و به ما اعلام می‌شود مبنای ورود گردشگر خارجی به کشور است.
وی افزود: در حال فراهم کردن ساز و کارهایی برای تجزیه و تحلیل آمارهایی که از سوی پلیس مهاجرت به سازمان میراث فرهنگی اعلام می‌شود هستیم تا بتوانیم پس از بررسی کامل و آنالیز آنها به آمار واقعی از گردشگران خارجی به کشور دست پیدا کنیم.
سال آمار ورود گردشگران خارجی
۸۴ یک میلیون و ۱۶۲ هزار و ۱۴ نفر
۸۵ یک میلیون و ۸۱۶ هزار و ۹۰۵ نفر
۸۶ یک میلیون و ۹۲۵ هزار و ۱۹۲ نفر
۸۷ دو میلیون و ۳۵ هزار و ۵۱۸ نفر
۸۸ دو میلیون و ۲۷۶ هزار و ۵۷۵ نفر
۸۹ سه میلیون و ۱۲۱ هزار و ۲۸۲ نفر
۹۰ سه میلیون و ۲۰۰ هزار نفر
۹۱ سه میلیون و ۷۲۹ هزار نفر
۹۲ چهار میلیون و ۸۰۰ هزار نفر
۹۳ پنج میلیون و ۱۰۰ هزار نفر
94 پنج میلیون و ۲۵۰ هزار نفر
از آن زمان تا کنون این سازمان همان رویه دولت های قبل را پیش گرفته و هر سال از افزایش ورود گردشگران خبر می‌دهد و تنها این جمله را اضافه می‌کند که این آمار براساس آمار پلیس مهاجرت است. ولی تاکنون نه تنها این آمار بررسی و آنالیز نشده بلکه سازو کاری نیز برای تجزیه و تحلیل آن فراهم نیامده است.
اکنون در دولت یازدهم طبق انچه که سازمان میراث فرهنگی اعلام کرده هر سال چیزی در حدود ۲۰۰ هزار نفر به آمار گردشگران ورودی اضافه می‌شود. حال بدون توجه به اینکه مبنای واقعی این آمار کجاست و چه تعداد از آنها گردشگر واقعی هستند باید گفت که از اوایل دولت نهم تا اوایل دولت یازدهم آمار گردشگران از یک میلیون و ۱۶۰ هزار نفر به چهار میلیون و ۸۰۰ هزار نفر رسید یعنی حدود چهار برابر افزایش.
اگر قرار باشد آمار گردشگران ورودی در دولت یازدهم ارائه شود، این آمار با همان پیشرفت لاک‌پشتی سال‌های اخیر باید به دو برابر یعنی حدود ۹ میلیون نفر برسد اما سازمان میراث فرهنگی از ورود ۵ میلیون و ۲۵۰ هزار نفر تا سال ۹۴ خبر داده و هنوز آماری از میزان ورود گردشگران در ۴ ماه اخیر سال ۹۵ را ارائه نکرده است.
این درحالی است که دولت یازدهم و سازمان میراث فرهنگی همواره از باز شدن درها به سوی گردشگران و میزان علاقه مندی زیاد آنها به سفر داخل ایران صحبت می‌کنند. در این میان اتفاقات سیاسی و اقتصادی زیادی افتاد که از آن جمله می‌توان به مسئله برجام و مذاکرات ۱+۵ اشاره کرد. مسائلی که گفته می شد آینده روشنی را پیش روی گردشگری ایران خواهد گذاشت. حال باید دید آمار ۵ میلیون نفری گردشگران خارجی ایران چطور در سال ۹۶ به ۹ میلیون نفر می رسد؟! / مهر
