ثبت جهانی شهر یزد و دغدغه این روزهای محافل گردشگری مبنی بر اینکه چرا تنها شهر جهانی ایران فاقد هتل پنج ستاره است و چه باید کرد، این پرسش را سبب می شود که براستی آیا شهرهای مهم و شناخته شده حتما باید هتل پنج ستاره داشته باشند؟ و اینکه در پرسشی کلان تر، آیا این هتل ها هستند که موجب شهرت شهرها می شوند یا این شهرت شهر است که می تواند ساخت هتل ها بویژه با درجه پنج ستاره را در پی داشته باشد؟
نگاهی به دیروز و امروز دنیای هتل ها و کشورهای توسعه یافته برای هر دو طرف معادله ای که گفته شد می تواند نمونه های متعددی بیاورد. از یک سو می توان به دوبی اشاره کرد که تا همین یک ربع قرن پیش حتی رویای ورود گردشگر را هم نداشت اما به مدد ساخت هتل های متعدد و لوکس خود توانست ابتدا اعتماد سرمایه گذاران را جذب کند و سپس تا جایی پیش رود که به یکی از مقاصد پرطرفدار گردشگری منطقه و یکی از قطب های تجاری جهان بدل شود و امروز هتلی همچون برج العرب، نماد صلابتش شناخته شود. در همین حال و از سوی دیگر می توان به شهرهایی در افریقا اشاره کرد که جاذبه های طبیعی آنان توانست مطرح ترین برندهای هتل در جهان را به رقابتی تنگاتنگ در سرمایه گذاری و ساخت هتل وادار کند. کیپ تاون در افریقای جنوبی در سال های دور و نایروبی کنیا در حال حاضر بهترین مصادیق این مدعایند.
بنابراین باید این صورت مساله را از نگاهی دیگر نگریست؛ نگاهی فراتر از داستان مرغ و تخم مرغ و بر اساس اصل تکامل. اصلی که منطق وجودی لازم و ملزوم است بطوریکه در آن وجود "هتل" فارغ از داشته های ذاتی مکان، همچون جاذبه های تاریخی یا طبیعی بنوعی یادمان مدرنیته شهر شناخته می شود که میزان توسعه یافتگی شهر است که تعدد و کیفیت آن را موجب می شود. به عبارت ساده تر، هر قدر شهرها توسعه فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی بیش تری یابند، هتل های آن شهر نیز تعدد و کیفیت بهتری می یابند و این اصل تکامل و رشد موازی در دنیای امروز است.
بر پایه همین اصل است که می توان موفقیت شهرهایی همچون کوالالامپور را بواسطه توسعه اقتصادی و فرهنگی، گوانگجو چین را بخاطر برگزاری نمایشگاه ها، دوحه قطر را بواسطه میزبانی از رویداد مهمی همچون جام جهانی فوتبال و یا ریاض عربستان را از بعد سیاسی در جذب سرمایه های هتلی در سال های اخیر مورد سنجش قرار داد.
در حقیقت امروز رابطه هتل و شهر تنها بر اساس نیاز تعریف نمی شود و با گذر از این سطح در هرم مازلو نوعی نشانه تمدن است. بطوریکه امروز به سختی می توان شهری را منطبق با استانداردهای شهری بدون هتل های با کیفیت یافت. اما اینکه "کیفیت" چگونه تعریف می شود، موضوع مهم دیگری است که اتفاقا توجه و پرداختن بدان کلید پاسخ به پرسش این روزها درباره یزد است.
اما پیش از اشاره به آن، باید این مهم را یادآوری کرد که در ادبیات امروز هتلداری جهان، ملاک موفقیت یک شهر در جذب سرمایه گذاری های هتلی بر اساس تعداد اتاق ها مورد سنجش و قیاس قرار می گیرد نه فقط بر اساس تعداد هتل ها. منظور آنکه تعداد اتاق های هتلی یک شهر اولویتی بالاتر از تعداد هتل های آن دارد چرا که اساس محاسبه تعداد مهمان با تعاریف درآمدزایی است. این موضوع از آن جهت گفته شد که متاسفانه در داخل کشور یا بر روی تعداد ساختمان ها با نام هتل تکیه می کنیم و یا بر روی تعداد تخت.گویی درباره خوابگاه ها صحبت می کنیم!
همین فرمول جهانی نیز بر پایه اصل "کیفیت" بنا شده یعنی در نگاه دقیق تر تعداد اتاق ها بر اساس درجه و کیفیت آن ها تقسیم بندی می شوند بطوریکه مشخص گردد فلان شهر دارای چه تعداد اتاق لوکس، درجه یک و یا متوسط است که خود هر یک از این مفاهیم کیفی دارای تعاریف مشخصی است.
در مورد شهر یزد و اینکه ساخت هتل پنج ستاره تا چه میزان اولویت دارد هم از قاعده این نگاه مستثنی نیست. بدین معنا که تعداد اتاق های با کیفیت مشابه ارزشی بالاتر از تنها یک دسته اتاق مشخص به اسم هتل پنج ستاره دارد. با این همه یک نکته ظریف درباره یزد وجود دارد و آن اینکه نباید ماهیت این شهر و اساسا آنچه که موجب ثبت جهانی آن شده را فراموش کرد. از این روی که ذات این شهر بر تاریخی استوار است که خوشبختانه در حرکتی زیبا سال هاست که در قامت خانه های تاریخی که به هتل تغییر کاربری داده اند، خود معرف هویت شهر و یکی از جاذبه های آن شده اند. بنابر این پیش از پرداختن به ساخت هتل پنج ستاره در این شهر، باید دغدغه حفظ و رونق هرچ بیش تر این هتل های سنتی را داشت که نه تنها منافاتی با ساختار شهر ندارند بلکه خود به عنوان بخشی از بدنه و معرف آن به شمار می روند.
پس عیب نیست اگر یزد به عنوان شهری جهانی دارای هتل پنج ستاره نباشد اما هتل های ویژه و منحصر به ذات خود را داشته باشد. عیب آن است که همین زیبایی و ویژگی که می توان اتفاقا با تکیه بر آن برندسازی کرد را فراموش کرده یا فدای هتل سازی حتی به اسم پنج ستاره کنیم.
داریوش آل آقا: روزنامه نگار و کارشناس هتلداری
