کویر مرنجاب از زیباترین چشم اندازهای کویری ایران و حتی دنیا است که با وجود طبیعتی بکر٬ جنگل‌های تاغ و تپه های شنی بلند به قلب کویر ایران تبدیل شده است.
وجود بناهای تاریخی و فرهنگی در بیابان در کنار ریگهای بلند، وجود دریاچه نمک با وسعتی زیاد که در چند استان قابل دسترسی است، وجود گونه‌های نادر جانوری و حیوانات کمیاب که برخی مختص همین منطقه است و وجود تپه‌های ماسه بادی و شنی که به "بند ریگ" معروف است. موجب شده مرنجاب به چشم اندازی زیبا تبدیل شود.
نام مرنجاب در اصل نام یک کاروانسرا و قنات بوده است که در زمان حکومت صفویه و پادشاه زمان آن دوره شاه عباس بنا شده است٬ مرنجاب به گفته گذشتگان به خاطر حفر چاه‌های بی‌شمار که در زمین‌های ماسه‌ای ایجاد می‌شده و به دلیل سختی و مشکلات بی شمار برای دسترسی به آب به "مرد رنج آب" مشهور بوده و به مرور زمان به مرنجاب تغییر کرده است.
ارتفاع این کویر از سطح آب‌های آزاد در حدود ۹۰۰ متر است و تپه‌های موجود در این کویر ارتفاعی حدود ۷۰ متر دارند. این کویر در ابتدا از پوشش گیاهی غنی و خوبی برخوردار بوده و دلیل زندگی گونه‌های نادر جانوری شده است اما با ورود انسان به بیابانی خشک و بی آب و علف تبدیل شده است.
این کویر زیستگاه جانورانی از قبیل گرگ٬ شغال٬ کفتار٬ روباه شنی٬ گربه شنی٬ بزمجه و انواع مارها و عقرب‌ها ٬ هوبره و تیهو است که جلوه زیبایی به کویر مرکزی ایران بخشیده‌اند.
خطب شکن در شروع مسیر منطقه مرنجاب در شهرستان آران و بیدگل است؛ منطقه‌ای با شیب تند که در قدیم خطب نام چوبک‌هایی بوده که بار شتر بر آن قرار می‌گرفته است و در این مسیر به خاطر شیب تند به جلو و عقب رانده شده و بعضا خطب شتر شکسته می‌شده و به خطب شکن معروف شده است، پس از آن چاه کنجه وجود دارد و وجود چنین چاهی در دل کویر معجزه است که با آب آن پوشش گیاهی غنی از تاغزارها درست شده است.
در فاصله‌ای حدود ۴۰ کیلومتری از چاه کنجه دریاچه نمک به صورت یک مثلث با مساحت تقریبی ۲ هزار کیلومتر مربع کویر را در بر گرفته است. پس از جزیره سرگردان، که به دلیل مسطح بودن دریاچه نمک از فاصله دور در افق محو می‌شود، کاروانسرای مرنجاب قرار دارد.
نقل است پس از حمله افغان‌ها وازبک‌ها به کاشان و اصفهان شاه عباس دستور داد در سال ۱۰۱۲ هجری قمری سریعا یک پایگاه و قلعه نظامی در این نقطه کویر و در کنار دریاچه نمک ساخته شود و در حدود ۵۰۰ پاسدار مسلح امنیت عبور کالا از چین به اروپا و بالعکس را تامین کنند.
آب گوارای چاه دست کن، در فاصله ۴ کیلومتری کاروانسرا که می‌گویند امام رضا (ع) در مسیر عبور از عراق به سمت مشهد آن را حفر کرده و نمای زیبای دریاچه نمک وتپه های ماسه‌ای از ریگ بلند و در نهایت چاه‌های هندوانه در میان تپه‌های ماسه‌ای، مرنجاب را به یکی از بی نظیرترین مناطق جهان تبدیل کرده است.
مرنجاب در نقطه صفر توسعه
این کویر به خاطر نزدیکی و در دسترس بودن برای گردشگران، امنیت بالا واعتدال نسبی دما و تنوع جاذبه‌های گردشگری و جانوری یکی از بهترین مناطق برای گردشگری است با این وجود به گفته حسین آرامی، عضو شورای شهر آران و بیدگل، با گذشت بیش از ۱۵ سال از شروع به کار منطقه مرنجاب و مرمت اولیه کاروانسرا به عنوان منطقه گردشگری، هنوز در نقطه صفر رشد است.
وی با اشاره به آغاز تلاش‌ها برای بازسازی کاروانسرای مرنجاب می‌گوید: تا آنجا که به یاد دارم از سال ۶۷ و از دوره اول شورای اسلامی شهر که این منطقه تا حدودی بازسازی شد دیگر تغییر خاصی صورت نگرفته است و سوال اینجاست که چرا پس نزدیک به دو دهه مرنجاب توسعه نیافته است؟ مسئولان باید پاسخ بدهند چرا بعد از نزدیک به دو دهه مشکلات این منطقه را شناسایی نکرده‌اند؟ یا این اینکه مشکلات شناسایی شده اما مسئولان شهرستان٬ استان و کشور عمدا یا سهوا مانع رونق و توسعه گردشگری مرنجاب شده اند.
آرامی معتقد است عدم واگذاری منطقه‌ای حدود ۱۵ هزار متر مربع به همراه یک رشته قنات که ۱۰ سال پیش شرکت توسعه عمران شهرستان آران و بیدگل خریداری شده به بخش خصوصی و قبول مسئولیت جاده آران و بیدگل به مرنجاب که طبق نظر کارشناسان باید به شکل خاکی باقی بماند توسط نهادهای ذی‌ربط از دلایل عدم توسعه کویر است.
وی می‌افزاید: از شهرستان تا مرنجاب ۵۵ کیلومتر مسیر خاکی وجود دارد که نیاز است هر چند وقت یکبار تسطیح شود. سال 94 از راه‌های پرحادثه کشور به شمار می‌آمد اما هیچ نهادی مسئولیت ساخت جاده را تقبل نمی‌کند، راه و شهرسازی و راه روستایی می‌گویند در قبال این جاده مسئولیت نداریم متولی برای بهبود راه و جاده مرنجاب پیدا نمی‌شود در حالی که این مشکل لاینحل نیست و با همفکری و همدلی قابل رفع است.
عضو شورای شهر آران و بیدگل تصریح می‌کند: چرا شرکت‌هایی که اقتصاد بالایی ندارند و توان رشد و توسعه مرنجاب را ندارند همچنان متولی امور مرنجاب هستند؟ مسئولان این منطقه را به شرکتی واگذار نکردند که قابلیت فنی، تخصصی و مالی بالایی برای توسعه مرنجاب داشته باشد چگونه می‌توان منطقه عظیم و بزرگ مرنجاب را با سرمایه اندک یک شرکت توسعه داد؟ این ضعف و بی کفایتی ۱۰ سال فرصت طلایی توسعه مرنجاب را از شهرستان گرفته است.
رنج مرنجاب زبانزد عام و خاص است
از سوی دیگر حسین نجارزاده، فعال گردشگری کویر می‌گوید: کویر مرنجاب از بی برنامگی و عدم مدیریت واحد می‌رنجد و مسئولان مرتبط با گردشگری شهرستان و فرمانداری باید خواهان حل این معضل باشند که فعلا چنین چیزی هویدا نیست و تز فکری دوستان حوزه گردشگری شهرستان این است که کویر مرنجاب در این وضعیت بماند.
وی می افزاید: تا زمانی که مجموعه مدیران گردشگری تنها به برگزاری جلسات فرمایشی و تکراری برای وضعیت مرنجاب ادامه دهند شرایط این منطقه نه تنها بهتر نمی‌شود بلکه بدتر نیز خواهد شد. سوال من از دوستان میراث این است که چرا برای مجموعه اطراف شهر آران و بیدگل و... مجوزهای گردشگری صادر می‌شود ولی برای کویر مرنجاب نه؟ چرا مجموعه‌های سنتی با عناوین مختلف بدون مجوز در گوشه و کنار شهر بدون مشکل فعال هستند اما اگر در مرنجاب کپری ساخته شود دوستان میراث صدایشان بلند می‌شود؟
این فعال گردشگری تصریح می‌کند: چرا دوستانمان در میراث در خصوص اجرای بندهای واگذاری قلعه مرنجاب به دهیاری‌ها ساکت هستند و بعد از گذشت بیش از دو سال هنوز وضعیت قلعه مرنجاب بهتر که نشده هیچ بدتر هم شده است؟ چرا منطقه ارغوانی را به این روز انداختند تا به جای ورودی منطقه گردشگری مانند ورودی یک منطقه جنگی باشد؟ ارغوانی یک سنبل کویر مرنجاب بود دوستان آن را به این روز انداختند. فعالیت گروه‌های آفرود در کویر مرنجاب منجر به تخریب منابع طبیعی و زیست محیطی شده چه کسی پاسخگو است؟
وی ادامه می‌دهد: هزینه‌ای که در گیت‌های ورودی به کویر مرنجاب دریافت می‌شود در قبال چیست و چگونه هزینه می‌شود؟ چرا اگر گردشگری با وسیله خود در جاده و کویر گرفتار شد باید هزینه گزافی پرداخت کند آن هم به افرادی خاص که مشخص و معلوم الحال هستند؛ مگر هزینه ورودی برای سرویس دهی به گردشگران کویر مرنجاب نیست؟
کامران هارونی، کارشناس اداره کل میراث استان اصفهان یکی از دلایل عدم رشد وتوسعه منطقه مرنجاب را نبود جاده مناسب و امکانات اولیه عنوان می‌کند و به خبرنگار ایسنا می گوید: مرنجاب یکی از برندهای گردشگری استان اصفهان است و برای رشد و توسعه گردشگری در این منطقه ویژه باید مردم دست به کار شوند و با کمک گروه‌های حامی گردشگری و سمن‌ها به رشد گردشگری کمک کنند.
وی ادامه می‌دهد: وقتی می‌توان گفت گردشگری رونق پیدا کرده است که اثر گردشگران در اقتصاد شهر ملموس باشد و به اشتغال منجر شود و مردم باید در خصوص مرنجاب مطالبه گردی کنند و از مسئولان جواب بخواهند تا مشکل رفع شود.
گزارش از: کامران شاهزاده، خبرنگار ایسنا در آران و بیدگل
