طی سفرهای اخیری که به کشورهای گوناگون داشته‌ام موضوعی نظرم را به خود جلب کرد و آن به کارگیری نیروهای بومی در بخش خدمات از جمله واحدهای اقامتی و پذیرایی یک کشور است، موضوعی که در برخی از کشورهایی که در حوزه گردشگری حرفی برای گفتن دارند، دیده نمی‌شود و یا کمتر دیده می‌شود.
با نگاهی گذرا به مقاصد گردشگری دنیا در می‌یابیم که استفاده از نیروهای چند ملیتی برای سرویس‌دهی به گردشگران در سطوح گوناگون می تواند عامل منفی از لحاظ عدم القای روح مهمان‌نوازی آن منطقه جغرافیایی باشد، برای نمونه برخی از کارکنان واحدهای اقامتی و پذیرایی در کشورهای اطراف ملیتی متفاوت دارند، در حالی که در کشورمان ایران این‌چنین نیست و بیشتر استان‌های کشور از کارکنان بومی منطقه خود بهره می‌گیرند و این خود نه تنها برای گردشگر خارجی بلکه برای گردشگر داخلی نیز یک جاذبه به شمار می‌رود. آن‌ها که تجربه سفرهای گوناگون را دارند خوب می‌دانند که حضور در مراکز گردشگری به ویژه واحدهای خدماتی که از کارکنان بومی بهره می‌گیرند به دلیل القای حس حضور در فرهنگ مردم مقصد سفر، همواره تجربه‌ای متفاوت از سایر سفرها بوده است، تجربه‌ای که حس لمس فرهنگ ناب مردم یک منطقه را به گردشگر القا می‌کند.
همان‌طور که گفته شد ایران در بخش گردشگری از این امتیاز برخوردار است، به طوری که در جای جای کشورمان شاهد حضور کارکنان بومی در بخش‌های اقامت و پذیرایی هستیم که از نمونه‌های بارز این مهم شهرهای نواحی شمالی کشور است که تقریبا همه ما تجربه سفرهای چندین باره به این مناطق را داشته‌ایم و لذت خوردن خوراک‌های محلی در کنار خدمات‌رسانی کارکنان بومی همواره در خاطر ما ماندگار است.
نکته‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد این‌که فراوانی نیروی انسانی و یا بومی بودن کارکنان صرفا نمی‌تواند ضامن عملکرد مناسب در این زمینه باشد، بلکه علاوه بر سطح دانش نظری، آشنایی کارکنان با خدمات حرفه‌ای و اصل مهمان‌داری و میزبانی نیز به شکل عملی در این زمینه تعیین‌کننده است. در ایران و به‌رغم برخورداری از این ظرفیت اما کماکان با کاستی‌هایی در این بخش مواجه هستیم، به طوری که هم اکنون ساختار سازمانی منسجمی برای آن وجود ندارد و افراد از آموزش‌های لازم و موثر در این زمینه برخوردار نیستند و نظارتی نیز بر عملکرد صحیح آنان نه از منظر رعایت اصول بهداشتی، بلکه از نظر نوع رفتار با گردشگران وجود ندارد؛ به عبارتی عدم آموزش کارکنان بومی به این معنا است که کارکنان از طریق آزمون و خطا اقدام به یادگیری مهارت‌های شغلی می‌کنند و از این رو هنوز این ظرفیت آن‌طور که باید در مسیر درست خود قرار نگرفته است تا بتوانیم به بیشترین بهره‌وری از آن دست پیدا کنیم. پیش شرط این مهم دست‌یابی به برنامه‌ای هدفمند در راستای توسعه منابع انسانی و برنامه‌های آموزشی برای کارکنان است. در این زمینه باید ضمن گزینش نیروی انسانی مناسب امکان آموزش این افراد نیز فراهم شود تا بتوان آن‌ها را به کارکنانی حرفه‌ای در این بخش تبدیل کرد؛ به عبارتی این مهم، کلید موفقیت در دست‌یابی به توسعه منابع انسانی بومی و کارا در بخش اقامت و پذیرایی است. به این ترتیب می‌توان علاوه بر تقویت هرچه بیشتر خدمات گردشگری، فرصت‌های مناسب‌تری را نیز برای معرفی فرهنگ بومی نواحی گوناگون کشور از طریق سرویس‌دهی مناسب‌تر به گردشگران داخلی و خارجی فراهم آورد.
فرشید کریمی، کارشناس ارشد گردشگری و هتلداری
